Cuộc sống với bao vất vả, xuôi ngược, với bao lo toan cơm áo gạo tiền, lợi danh…, nhưng rồi ai nấy cũng có những phút giây tĩnh lặng, quay về, nhìn lại đời mình với bao vui buồn, kỷ niệm. Chiều về thăm quê nhà, có người đàn ông đã lớn tuổi đi trên con đường nhỏ gập ghềnh, chợt phát hiện mùi hương rất thơm tỏa ra từ bụi rậm của cái bờ rào đầy cây lá. “Hoa dủ dẻ đây mà!”. Nói rồi, tựa như một đứa trẻ, ông chậm rãi đến bên lùm cây, vạch cành xanh, hái được bông hoa màu vàng nhạt trông như một chiếc hoa tai đưa lên mũi, khẽ thốt thành lời: “Đã bao năm rồi!”.
 |
Người đàn ông đã lớn tuổi ấy là tôi. Hoa dủ dẻ với tôi có bao kỷ niệm! Ở khắp miền Trung, cây hoa này mọc rất nhiều. Hoa chen lẫn cùng với hoa sim, hoa mua sống ở các bụi lùm trên đồi, lẫn trong bờ rào dọc các khu vườn. Đó là loài cây bốn mùa ra hoa, ra trái. Trái chín, ít cơm nhưng ăn rất ngọt. Tuy là loài hoa bình dị mọc hoang nơi gò đồi, nhưng dủ dẻ có mùi thơm khá đặc biệt, chỉ cần cất một bông vào túi áo, mùi hương ngạt ngào cứ vậy theo ta cả buổi.
Ở quê tôi, hoa dủ dẻ gắn liền với một câu chuyện cổ tích. Rằng, ngày xưa, trên thiên đình, có nàng tiên bé nhỏ nhưng rất xinh đẹp. Một lần, được phân công đi theo trong đoàn tùy tùng để phục vụ Ngọc Hoàng cùng các vị chư thần xuống trần thế thưởng ngoạn, vì thấy trần gian đẹp quá, nàng tiên liền bỏ đoàn, nán lại chơi thêm. Tức giận vì sự việc, Ngọc Hoàng ra lệnh biến nàng tiên nhỏ bé kia thành cây dủ dẻ, thế là từ đó loài cây ấy đã nở hoa thơm.
Bọn nhỏ chúng tôi đứa nào lớn lên cũng biết câu chuyện cổ tích ấy và ai cũng thích loại hoa này. Nhớ hồi còn bé, khi chiều xuống, tôi cùng đám bạn trong xóm thường rủ nhau vào các bụi rậm tìm hoa. Mặt mày nhem nhuốc, có khi còn bị gai cào, vậy mà đứa nào cũng hớn hở khi hái được. Hoa mang về nhà, để trên bàn cho thơm. Hoa mang đến lớp học tặng cô và các bạn nữ.
Lớp học ở trường xã của tôi ngày ấy có Quyên, một cô bé khá xinh, có đôi mắt đen láy và lúc nào gặp tôi cũng nở nụ cười tươi để lộ cái lúm đồng tiền thật sâu bên má. Quyên thích hoa dủ dẻ nhưng nhà ở xóm Sông, hàng ngày trừ khi đi học, Quyên phải ở nhà giúp mẹ bán hàng tạp hóa, đâu có thời gian như đám trẻ xóm Gò chúng tôi. Quyên nâng niu từng bông hoa dủ dẻ được tặng và có lần bảo tôi sau này lớn lên, có nhà riêng, Quyên sẽ nhờ tôi tìm những cây dủ dẻ trên các đồi hoang về trồng quanh vườn để được thường xuyên đón nhận mùi hoa ấy. Tôi hứa sẽ giúp, nhưng lời hứa đâu có thực hiện được. Năm 1965, khi Mỹ đưa quân vào miền Nam, chiến tranh ngày càng ác liệt. Quê tôi bị đạn bom cày xới liên miên. Đám học trò từ đó mỗi đứa một phương.
Tôi cùng gia đình tản cư về vùng ven một thành phố, rồi lớn lên vào đời. Sau ngày đất nước thống nhất, về thăm quê, mới hay Quyên không còn nữa. Cô bạn học ngày xưa bám trụ ở lại, đến năm 1970 lên đường nhập ngũ, làm y tá tại một bệnh viện quân y trên rừng. Rồi đến năm 1972, trong một lần xuống vùng sâu gùi gạo, thuốc men, Quyên đã bị địch phục kích, hy sinh…
Chiều nay, cầm bông hoa dủ dẻ có màu vàng nhạt tựa chiếc hoa tai, lại nhớ ngày xưa cũng bông hoa y như vầy, mỗi khi hái được tôi đã gói trong tờ giấy học trò, chờ lúc đi học để tặng Quyên. Giữa trời chiều, bông hoa trong bàn tay tôi lan ra mùi hương dịu ngọt…
TRẦN NINH THỌ
