Từ năm 2018 đến nay, khi Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp, cây hàng năm được tính bồi thường theo mét vuông, cây lâu năm tính theo số lượng cây nhưng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật - Bộ Tư pháp chỉ ra rằng cách tính này chưa phù hợp với Luật Đất đai.
Nhiều điểm Chưa phù hợp
Ngày 21-12-2017, UBND tỉnh Khánh Hòa ban hành Quyết định số 27 quy định giá bồi thường, hỗ trợ các loại vật nuôi, cây trồng trên đất bị thu hồi khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh. Quyết định này có hiệu lực từ ngày 1-1-2018. Ngày 18-3-2021, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật kết luận kiểm tra đối với Quyết định số 27, đã chỉ ra một số điểm chưa phù hợp của văn bản này.
Cụ thể, tỉnh áp dụng đơn giá đền bù, hỗ trợ đối với cây trồng hàng năm tính theo mét vuông. Chẳng hạn như 1m2 lúa nước được áp giá đền bù 6.000 đồng; các loại rau ăn lá áp giá đền bù từ 12.000 đến 16.000 đồng/m2. Tuy nhiên, Luật Đất đai quy định: “Đối với cây hàng năm, mức bồi thường được tính bằng giá trị sản lượng thu hoạch. Giá trị sản lượng của vụ thu hoạch được tính theo năng suất của vụ cao nhất trong 3 năm trước liền kề của cây trồng chính tại địa phương và giá trung bình tại thời điểm thu hồi đất”.
Đối với cây lâu năm, tỉnh áp dụng việc đếm từng cây, rồi tùy vào loại cây để tính giá đền bù. Chẳng hạn như cây xoài đang trong thời kỳ cho thu hoạch được đền bù cao nhất là 3,6 triệu đồng/cây; bưởi có thể lên đến hơn 1 triệu đồng/cây. Tuy nhiên, Luật Đất đai lại quy định: “Đối với cây lâu năm, mức bồi thường được tính bằng giá trị hiện có của vườn cây theo giá ở địa phương tại thời điểm thu hồi đất mà không bao gồm giá trị quyền sử dụng đất”.
Theo Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật, việc bồi thường cây hàng năm theo mét vuông và cây lâu năm theo đầu cây là chưa phù hợp với quy định tại khoản 1, Điều 90, Luật Đất đai năm 2013.
Sẽ thay đổi cách tính
Theo UBND tỉnh, việc áp dụng các quy định về cách tính giá đền bù cây trồng theo Luật Đất đai rất khó thực hiện. Bởi vì, theo Luật Đất đai, UBND cấp có thẩm quyền quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong cùng một ngày. Việc xác định giá bồi thường cây trồng phải xác định theo giá trị sản lượng của vụ thu hoạch, giá trị hiện có của vườn cây tại thời điểm thu hồi đất là không thể thực hiện kịp thời để phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
Mặt khác, trong thực tế thu hồi đất, cây trồng gắn liền với đất thường xen nhiều loại cây lâu năm và cây hàng năm (vườn tạp), không phải vườn cây chuyên canh với mật độ, khoảng cách theo kỹ thuật canh tác nông nghiệp. Do đó, khi khảo sát xây dựng giá bồi thường cây trồng, vật nuôi, trên cơ sở giá trị sản lượng vụ thu hoạch của từng loại cây trồng hàng năm và năng suất thu hoạch phổ biến của từng loại cây lâu năm, tỉnh áp dụng quy đổi ra đơn vị mét vuông đối với cây hàng năm và từng cây đối với cây lâu năm.
Cụ thể, đối với cây hàng năm, tỉnh áp dụng hình thức tính giá đền bù trên cơ sở giá trị sản lượng của vụ thu hoạch tại địa phương, thực hiện quy đổi ra giá trị sản lượng của cây trồng trên mỗi mét vuông, rồi từ đó tính ra số tiền đền bù. Đối với cây lâu năm, cây đang trong thời kỳ thu hoạch thì căn cứ vào năng suất, giá trị sản lượng thu hoạch phổ biến của từng loại cây để quy định mức giá theo phân loại cây A, B, C; với cây thời kỳ xây dựng cơ bản thì căn cứ vào chi phí đầu tư (cây giống, phân bón, chi phí chăm sóc,..) từng năm để quy định 3 mức giá (cây dưới 1 năm, từ 1 năm đến dưới 3 năm, từ 3 năm đến dưới 5 năm). Đơn vị thực hiện công tác bồi thường thực hiện việc kiểm đếm số cây bị ảnh hưởng, xác định cây đang trong thời kỳ thu hoạch hay cây thời kỳ xây dựng cơ bản, áp đơn giá bồi thường từng cây để trình phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư kịp thời cùng với việc quyết định thu hồi đất.
Được biết, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương thực hiện rà soát, tham mưu UBND tỉnh ban hành quyết định thay thế Quyết định số 27/2017 quy định giá bồi thường, hỗ trợ các loại vật nuôi, cây trồng trên đất bị thu hồi khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh.
Hồng Đăng
