Tuần trước, Mỹ lại “nổ phát súng” tiếp theo trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc khi công bố danh sách các khoản thuế áp dụng đối với khối lượng hàng hóa trị giá 200 tỷ USD nhập khẩu từ Trung Quốc. Đến nay, Bắc Kinh vẫn duy trì chiến thuật “một đổi một” bằng việc đánh thuế ngược lại với hàng hóa Mỹ. Tổng khối lượng hàng hóa mà 2 nước đánh thuế lẫn nhau trong tháng 6 vừa qua đã lên đến 34 tỷ USD. Nhưng nếu Mỹ lấn tới, Trung Quốc sẽ phải sử dụng những “vũ khí” khác nguy hiểm hơn.
Về lý thuyết, Mỹ có thể áp thuế đối với khối lượng hàng hóa Trung Quốc lên đến 505 tỷ USD, tương đương với tổng giá trị hàng hóa Mỹ nhập khẩu từ Trung Quốc năm 2017. Trong khi đó, Trung Quốc chỉ nhập khẩu 130 tỷ USD hàng hóa từ Mỹ, vì thế không có cách nào Bắc Kinh có thể đáp trả “một đổi một” với chiến thuật áp thuế của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Nhưng điều đó không có nghĩa là Trung Quốc phải chịu bó tay. Thực tế, nếu dùng đến các biện pháp phi thuế quan thì những “vũ khí” Trung Quốc nắm trong tay có thể tổn hại đến nền kinh tế Mỹ nhiều hơn là chiều ngược lại.
“Trung Quốc có một kho ‘vũ khí’ lớn hơn nhiều so với Mỹ” - Chiến lược gia trưởng về thị trường toàn cầu của Invesco, Kristina Hooper nhận định. “Đánh thuế chỉ là ‘phần nổi của tảng băng chìm’ mà Trung Quốc có thể làm được”.
Theo CNBC, dưới đây là 4 phương án đáp trả bằng các biện pháp phi thuế quan mà Trung Quốc có thể áp dụng:
1. Ngừng mua trái phiếu chính phủ Mỹ
Trung Quốc là một trong những nước nắm giữ trái phiếu chính phủ Mỹ nhiều nhất, khoảng 1.000 tỷ USD trái phiếu trong năm 2017 (theo số liệu của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ - FED).
Bắc Kinh có thể bán ra, hoặc thậm chí chỉ cần ngừng mua trái phiếu chính phủ Mỹ cũng đã đủ tạo ra tác động đáng kể đối với nền kinh tế số Một thế giới. Theo bà Hooper, phương án này cũng giống như là Trung Quốc ném “bom hạt nhân” vào nền kinh tế Mỹ.
Khi Trung Quốc bán ra một lượng lớn trái phiếu chính phủ Mỹ, giá trị của chúng sẽ giảm thê thảm và đẩy lợi tức lên cao, nghĩa là chính phủ Mỹ phải đi vay với lãi suất cao hơn và có thể khiến Washington lâm vào một cuộc khủng hoảng nợ mới.
Tuy nhiên, có lý do khiến Bắc Kinh không áp dụng đến biện pháp này. Đó là bởi vì Trung Quốc cũng chịu lỗ nếu giá trái phiếu Mỹ giảm, trong khi nước này lại không có lựa chọn an toàn thay thế cho đồng USD.
Mặc dù vậy, nếu muốn Trung Quốc thực sự muốn gây tổn hại cho kinh tế Mỹ thì biện pháp này cực kỳ hữu hiệu, nhất là trong bối cảnh chính phủ Mỹ vốn đang chịu thâm hụt ngân sách rất lớn (dự kiến lên tới 804 tỷ USD trong năm tài khóa 2018 – theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ), do đó Washiington khó có thể chịu thêm áp lực này.
2. Hạ giá đồng Nhân dân tệ
Đây có thể là công cụ tốt nhất để Trung Quốc đáp trả lại Mỹ. “Tiền tệ là đòn bẩy hữu dụng nhất để chống lại tác động của thuế quan” – Salman Baig, nhà quản lý đầu tư tại công ty Unigestion (Thụy Sỹ) nhận định.
Nếu đồng Nhân dân tệ hạ giá khoảng 8%, mà thực tế là thế từ giữa tháng 3/2018 đến nay, các nhà nhập khẩu Mỹ sẽ thấy giá của các mặt hàng Trung Quốc tăng 2%.
Trung Quốc cũng không cần phải tự mình hạ giá đồng Nhân dân tệ quá nhiều bởi theo bà Hooper, động thái đó sẽ đẩy lãi suất xuống và điều này sẽ hạ giá đồng Nhân dân tệ xuống thêm nữa. Một đồng tiền bị trượt giá thường là hệ quả của việc bị áp thuế, càng nhiều thuế phải chịu thì đồng tiền càng hạ giá.
Tất nhiên, Trung Quốc cũng không muốn một đồng nội tệ quá bất ổn. Nhưng chuyên gia Baig cho rằng Bắc Kinh sẵn lòng hạ giá Nhân dân tệ thêm 2%-5% trong ngắn hạn, chừng nào việc hạ giá này vẫn diễn ra một cách trật tự.
3. Gây khó dễ cho các công ty Mỹ
Chính phủ Trung Quốc thực sự có khả năng khiến người dân nước này ngừng mua hàng hóa của Mỹ hay đi đến Mỹ. Người rút ra bài học đó cho Washington chính là đồng minh Seoul.
Khi Seoul đồng ý với Washington về việc triển khai Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) trên Bán đảo Triều Tiên, các hãng xe hơi của Hàn Quốc đã mất thị phần ở Trung Quốc và nhiều công ty khác cũng bị ảnh hưởng. Chính phủ Trung Quốc thậm chí không phải đưa ra bất cứ một quy định nào cấm người dân mua hàng hóa Hàn Quốc mà bản thân người dân Trung Quốc tự giác làm điều đó để ủng hộ đất nước.
Ngoài ra, bất cứ dòng tiền nào ra khỏi Trung Quốc cũng phải được chứng thực và chính phủ Trung Quốc dễ dàng làm chậm tiến trình này đối với các công ty của Mỹ. Đó là chưa kể đến các biện pháp gây khó dễ trong việc cấp thị thực (visa) hay thắt chặt các quy định đối với công ty Mỹ.
4. Cô lập Mỹ về mặt thương mại
Trung Quốc cũng có thể thúc đẩy thỏa thuận thương mại với các nước khác trên thế giới và cô lập Mỹ, mà thực tế là Bắc Kinh đang tiến hành kế hoạch này với châu Âu và Canada.
Nếu muốn thực sự gây ra cú sốc cho Mỹ, Trung Quốc thậm chí có thể tham gia vào Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) cũ, nay là Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), vốn là “sân chơi” mà chính Tổng thống Mỹ Donald Trump đã rút khỏi. Khi đó, thuế quan giữa Trung Quốc với 11 nước thành viên CPTPP sẽ giảm hoặc bị loại bỏ hoàn toàn.
“Hãy tưởng tượng nếu Trung Quốc quyết định tham gia” – ông Baig nói. “Đó chắc chắn sẽ là một thỏa thuận thương mại toàn cầu cực lớn”.
Đây là phương án lâu dài và không xảy ra “một sớm, một chiều” song ông Baig cho rằng nó cũng thực là “vũ khí” hiệu quả nếu Trung Quốc muốn thắng Mỹ trong cuộc chiến thương mại này.
Trong bối cảnh Mỹ cũng đang gây ra những cuộc chiến thương mại khác với Canada, châu Âu và một số nước khác, nhiều nước trên thế giới có thể sẵn sàng hình thành những liên minh thương mại mới và bỏ lại Mỹ phía sau./.
