Còn gì hồ Suối Dầu?

Do nhu cầu cát xây dựng rất lớn nên 3 năm qua, tình trạng khai thác cát trái phép ở khu vực hồ chứa nước Suối Dầu (xã Suối Cát và xã Suối Tân, huyện Cam Lâm) vẫn diễn ra với mức độ ngày càng phức tạp.



Múc cả rẫy keo để lấy cát

Một buổi sáng giữa tháng 4-2021, ông Nguyễn Đại An đến thăm rẫy keo của gia đình nằm sát hồ chứa nước Suối Dầu (thuộc xã Suối Tân) thì tá hỏa phát hiện hơn 1ha keo đã bị phá sạch. Các đối tượng đưa máy múc và xà lan vào đào sâu, hút cát; xe tải tấp nập chở cát đi đến nơi tập kết. Ngay sau đó, ông An báo chính quyền địa phương, đồng thời ngăn chặn không cho các đối tượng tiếp tục phá keo, múc cát. Công an xã Suối Tân cùng chính quyền địa phương đã lập biên bản tạm thu giữ máy múc, xà lan.

Theo ông An, khu đất được ông thuê của Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Khánh Hòa, thời hạn thuê 30 năm. 17 năm nay, ông trồng keo và đã thu hoạch được 2 lứa. Đến lứa keo thứ 3 đã hơn 2 năm tuổi thì bị đối tượng phá để khai thác cát. “Nếu tôi không phát hiện kịp thì có thể hơn 10ha keo của gia đình đã không còn. Hiện nay, khu vực này vẫn tan hoang, đào bới nham nhở. Mấy ngày nay, có một người đến gặp gia đình tôi xin lỗi và có ý muốn bồi thường nhưng tôi bận công việc chưa thỏa thuận được”, ông An cho biết.

Lãnh đạo UBND xã Suối Tân cho biết, ngay sau khi vụ việc xảy ra, UBND xã đã cử người đến hiện trường ghi nhận. Đây là khu vực đất do Công ty TNHH một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Khánh Hòa quản lý, cho thuê nên xã không nắm được ai là chủ của các rẫy keo. Lực lượng của xã đến chủ yếu để bảo đảm an ninh trật tự. Ngày 19-3, UBND tỉnh đã cấp phép cho Công ty Cổ phần Xây dựng và Phát triển môi trường xanh thực hiện dự án nạo vét vật liệu bồi lắng hồ chứa nước Suối Dầu (thuộc xã Suối Cát và xã Suối Tân); thời gian thực hiện 2 năm kể từ ngày ký quyết định. Vì vậy, các phương tiện khai thác cát ra vào, ranh giới vị trí khai thác không rõ ràng, rất khó phát hiện và xử lý.

Cuối tháng 4, có mặt ở khu vực suối Dầu (thôn Tân Xương 2, xã Suối Cát), phóng viên ghi nhận giữa lòng suối, 3 máy vươn những chiếc vòi nối dài hút cát. Hai bên bờ suối Dầu rộng hơn 3ha đã bị đào bới, san ủi, ngổn ngang đất, cát; đất ruộng, vườn của người dân bị sạt lở những mảng lớn. Việc khai thác khoáng sản ở đây đã lấn sâu vào cánh đồng của người dân, nguy cơ sạt lở cho các vùng đất lân cận.

Ở phía trên triền đồi, các đối tượng dựng hẳn lán trại ăn ngủ tại chỗ để phục vụ cho việc khai thác khoáng sản. Thời điểm phóng viên có mặt, các phương tiện máy múc, máy ủi vẫn đang hoạt động.

Chỉ tay về quả đồi đang bị đào bới nham nhở, ông T. (người dân sống gần khu vực khai thác cát) cho biết, khu vực này trước đây là núi cao. Cách đây 3 năm, xuất hiện các xe tải, máy hút cát hoạt động mạnh. “Việc khai thác cát diễn ra cả ngày lẫn đêm khiến địa hình bị biến dạng, khoét sâu 30m - 40m so với nền đất cũ, gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới tình hình sản xuất của người dân, mưa lũ thì sạt lở ảnh hưởng tới cả các trụ điện của lưới điện quốc gia. Tuy người dân đã nhiều lần phản ánh với chính quyền địa phương, nhưng khi đoàn kiểm tra vừa đi được 1 - 2 ngày, tình trạng khai thác cát lại tiếp diễn như cũ”, ông T. bức xúc.

Đủ thứ khó khăn khi xử lý

Ông Lê Thành Huy - Phó Chủ tịch UBND xã Suối Cát cho biết, khu vực suối Dầu (thôn Tân Xương 2) - nơi các đối tượng đang khai thác cát trái phép, có diện tích 3 - 4ha hiện trạng là đất trồng cây hàng năm của 4 hộ dân địa phương. Thời điểm năm 2018, các hộ này xin đào ao để trữ nước phục vụ tưới tiêu trong thời điểm khô hạn. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, các hộ này lại đào đất lên và múc cát đem bán, đồng thời mua đất màu khác để đổ thay thế.

Vừa qua, UBND xã đã mời các hộ này lên làm việc, cả 4 hộ đều thừa nhận có những khu vực sử dụng không đúng mục đích đất nông nghiệp; cải tạo đất, đào ao nhưng vượt quá phạm vi được cho phép. Do đó, UBND xã đã yêu cầu các hộ khôi phục lại hiện trạng sử dụng đất, nếu kiểm tra vẫn còn tình trạng sử dụng đất không đúng mục đích sẽ trình UBND huyện thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; thời hạn để các hộ này khôi phục hiện trạng là đến hết tháng 6-2021.

Ông Huy thừa nhận có việc khai thác cát trái phép ở khu vực suối Dầu và UBND xã đã thành lập 1 tổ quản lý khai thác khoáng sản trên địa bàn, xây dựng kế hoạch kiểm tra 2 lần/tuần và sẵn sàng kiểm tra đột xuất bất cứ khi nào. Tuy nhiên, trong quá trình kiểm tra gặp nhiều khó khăn. Khu vực suối Dầu chỉ có  con đường độc đạo từ Hương lộ 39 qua cánh đồng vào bên trong suối Dầu. Các đối tượng khai thác cát cắt cử người theo dõi, khi lực lượng của xã xuất phát thì báo tin để những đối tượng khai thác bên trong rút lui. Ông Huy chia sẻ: “Để xử lý khai thác khoáng sản trái phép phải bắt quả tang các đối tượng mới có cơ sở xử lý. Tuy nhiên, khi lực lượng chức năng tới nơi, các đối tượng được báo tin đã dừng máy móc hoạt động nên hầu như không bắt được quả tang. Mặt khác, khi phát hiện các xe chở cát từ khu vực khai thác đang lưu thông trên đường, cấp xã không đủ thẩm quyền để yêu cầu dừng xe xử lý”.

Năm 2020, UBND xã Suối Cát đã bắt quả tang và xử lý 3 trường hợp khai thác khoáng sản trái phép, 13 trường hợp khai thác và vận chuyển khoáng sản không rõ nguồn gốc. Tuy nhiên, qua công tác kiểm tra việc xử lý vi phạm hành chính cuối năm 2020, UBND huyện Cam Lâm đã nhắc nhở UBND xã Suối Cát về việc xử lý 13 trường hợp khai thác và vận chuyển khoáng sản không rõ nguồn gốc nêu trên là không đúng thẩm quyền nên hiện nay địa phương cũng không dám mạnh tay xử lý.

Được biết, UBND huyện Cam Lâm đã thành lập tổ liên ngành để xử lý khai thác khoáng sản trái phép. Tuy nhiên, việc phối hợp, tập hợp đầy đủ các thành viên trong tổ mất nhiều thời gian, nên việc kiểm tra, xử lý chưa mang lại hiệu quả cao.

Để kiểm soát tình trạng khai thác khoáng sản trái phép, UBND xã Suối Cát đã đề xuất UBND huyện Cam Lâm hỗ trợ kinh phí để duy trì chốt gác tại các đường bê tông, bởi hiện nay xã không có tiền chi trả khi tổ này hầu như làm việc vào thứ Bảy, Chủ nhật và ban đêm; hỗ trợ phương tiện vận chuyển các phương tiện vi phạm. Ngoài ra, cần ủy quyền cho cấp xã tạm giữ phương tiện, tang vật vi phạm mà trong luật có quy định, để cấp xã có cơ sở kiên quyết xử lý.

THÁI THỊNH - VĂN KỲ